İstanbul Avukat
Kıdem Tazminatı Şartları ve Kıdem Tazminatı Davası
İşçiler aşağıda da inceleyeceğimiz belirli durumlarda iş sözleşmesi sona erdiği takdirde hatta bazı durumlarda istifa etse dahi kıdem tazminatına hak kazanmakta ve bu hususta tazminatını ödemeyen işverene karşı kıdem tazminatı davası açabilme hakkına sahiptirler. Bu hak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. Maddesindeki yollamayla 1457 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi kapsamında işçilere tanınmıştır.
Kıdem Tazminatı Şartları
a)İşçinin en az 1 yıldır çalışıyor olması
Asgari olarak işçinin o işverene bağlı olarak 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir. Süre hesaplanırken işçinin SGK giriş çıkış tarihinden farklı olarak fiili bir çalışması varsa fiili başlangıç ve bitiş tarihlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bu hususlar tanık,mail yazışmaları vb. delillerle ispat edilebilir.
b)İşçinin 4857 sayılı İş kanunu kapsamında İş görmesi
Basın İş Kanunu veya Deniz İş Kanunu’na tabi diğer işçiler de kıdem tazminatına hak kazanabilmekle birlikte yazımızda sadece 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işçilerin kıdem tazminatını hak etme koşulları incelenecektir.
c)Aşağıda belirtilen sona erme hallerinden biri kapsamında iş akdi sona ermelidir
Hangi Sona Erme Hallerinde Kıdem Tazminatına hak kazanılır?
Yukarıda sayılan işçinin en az 1 yıllık kıdemi ve 4857 sayılı iş kanunu kapsamında olması şartı ve aşağıdaki şartların birinin birlikte gerçekleşmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
-Kadınlar Evlenme nedeniyle istifa ettiği takdirde Kıdem Tazminatına Hak Kazanır
Kadın işçi tarafından evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle istifa edildiği takdirde kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Ancak bu sürenin 1 yıl içerisinde kullanılması şart olup, evlenmeden önce örneğin evlilik hazırlığı gibi bir hususa dayanarak istifa edilmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ayrıca Kanunda bu hak kadına tanınmış olup erkekler evlenmeye dayanarak istifa yoluna başvurduğu takdirde bu tazminata hak kazanamayacaklardır.
-Erkekler Askerlik Hizmeti için istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanır
Erkekler muvazzaf askerlik hizmeti için istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacaklardır. Ancak bedelli askerlik hizmeti bir muvazzaf askerlik hizmeti olmadığından bedelli askerlik yapan işçiler kıdem tazminatına hak kazanamazlar. Askerlik hizmeti için istifa durumunda, işçi celp döneminden makul bir süre önce işyerinden ayrılırsa tazminata hak kazanabilir Ancak Yargıtay kararlarıyla sabit olduğu üzere , örneğin celp döneminden 6-7 ay önce işçinin, askerliği gerekçe göstererek iş akdini feshetmesi durumunda süre makul olmadığından kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Ayrıca işçiler işyeriyle anlaşarak iş akdini askıda tutup, askerlikten sonra işe başlamaları yönünde anlaşıp herhangi bir tazminat talep etmeyebilirler.
-İşçi Emeklilik Durumunda Kıdem Tazminatına Hak kazanır.
İşçilerin emekli olması durumunda kıdem tazminatına hak kazanacakları kanunda sayılan unsurlardan biridir. Gerçekten de işçi yaşlılık, malullük veya emeklilik aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla iş akdini feshetmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ayrıca İşçinin bu kapsamda kıdeme hak kazanabilmesi için bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa müracaat ettiğini de belgelemesi gerekmekle birlikte belgelenmemiş olması da başlı başına kıdem tazminatının ödenmemesi için geçerli bir sebep değildir.
Bunun haricinde işçi yaş koşulu dışında diğer emeklilik şartlarını tamamladığı takdirde de kıdem tazminatına hak kazandığına ilişkin ilgili kurum yazısını işverene vererek kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir.
Örneğin: 08.09.1999 tarihinden önce işe girmiş olanlar 15 yıl 3600 gün primlerini doldurdukları takdirde kıdem tazminatına hak kazanırlar
08.09.1999 Ve 30.04.2008 işe giren erkeklerde 60 yaşını kadınlarda 58 yaşını doldurması ve 3600 gün primlerini doldurdukları takdirde kıdem tazminatına hak kazanırlar.
Bu sürelerin ve prim günlerinin aynı işyerinde gerçekleşmesi şart olmayıp işçinin iş hayatındaki toplam prim gününün bu şartları karşılaması yeterlidir. Bu takdirde işçi o işyerinde çalıştığı süreyle sınırlı olarak kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
-İşçinin Ölümü Durumunda Mirasçıları Kıdem Tazminatına Hak Kazanır
İşçinin iş kazası olsun olmasın herhangi bir nedenle hayatını kaybetmesi durumunda da 1 yıllık kıdem şartını doldurduğu takdirde, kıdem tazminatı yasal mirasçılarına ödenecektir.
-İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih Halinde ,İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanır
4857 sayılı İş Kanunu 24. Maddesine göre haklı nedenlerin varlığı halinde işçi tarafından bildirim süresine uyulmaksızın iş akdi derhal feshedilebilir. Bu durumda da işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Örneğin işçinin çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması, işçiye mobbing yapılması, işçinin işyerinde tacize uğraması, çalışma koşullarının işçinin sağlığını etkileyecek nitelikte olması vb. hususlar birer haklı fesih sebebi olup işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Yine uygulamada sıklıkla rastlandığı üzere işçiye fazla mesai ücretinin ödenmemesi veya fazla mesai ücreti ödendiği halde yıllık 270 saatten fazla, fazla mesai yaptırılması, işçiye ücretinin ödenmemesi gibi hususlar da birer haklı nedenle fesih sebebi olup işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
-İşveren Tarafından Ahlak ve İyi Niyete Aykırılık Hali Hariç Diğer Haklı Sebep Hallerinde İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanır
İşveren tarafından iş kanunu madde 25/2. Maddesi kapsamında ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri nedenine dayanılarak iş akdi feshedildiyse işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak işçinin tutuklanması gibi zorlayıcı bir sebepten veya İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması gibi sağlık nedeni gibi koşullar durumunda iş akdi işverence haklı nedenle feshedilse dahi işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Yukarıda sayılan hallerin varlığı durumunda işçiye kıdem tazminatı ödenmediği durumlarda işçinin kıdem tazminatı davası açma hakkı bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Yine sıklıkla tarafıma sorulan sorulardan biri de kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? şeklindedir. Kıdem tazminatı hesaplama yapılırken öncelikle işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işverence otuz günlük ücret tutarında ödenir hususunun bilinmesi gerekir.
Kıdem tazminatı hesaplama yapılırken dikkate alınan bu ücret giydirilmiş brüt ücret olup işçinin net ücreti dışında aşağıdaki hususlar kıdem tazminatına dahil edilir:
İşçiye yol yemek, yakacak yardımı yapılıyorsa bunun ayni ya da parasal olduğuna bakılmaksızın kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilir
İşçiye düzenli olarak ödenen ikramiye veya prim varsa kıdem tazminatı hesabına dahil edilir.
Kıdem tazminatında, taraflar net ücret üzerinden talep etmediği sürece mahkemece kural olarak SGK primleri veya gelir vergisi kesintisi yapılmaksızın brüt tutar üzerinden hüküm kurulur yalnızca damga vergisi kesilir. Olası bir yargılama süreci olduğu takdirde de kıdem tazminatı hesaplama mahkemece atanan uzman bilirkişiler tarafından yukarıda izah ettiğimiz hususlar çerçevesinde yapılır.
Kıdem Tazminatı Davasında Faiz
Kıdem tazminatının fesih tarihi itibariyle ödenmesi gerekmektedir. Zamanında ödenmemesi durumunda gecikme faizi olarak iş sözleşmesinin feshedildiği tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz talep edilebilir.
Kıdem Tazminatı Davasında Zamanaşımı
Kıdem tazminatında zamanaşımı süresi 10 yıldır. Çalışılan süre zamanaşımını kestiğinden bu süre fesih tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır
Kıdem Tazminatı Davasında Yetkili Mahkeme
İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca bu davalarda yetkili mahkeme davalı işverenin merkezinin bulunduğu yerde açılabileceği gibi davacının çalıştığı işyeri farklı bir yerdeyse işyerinin bulunduğu yerin bulunduğu yerde de açılabilir.
Ayrıca işçinin ihbar, fazla mesai, ulusal tatil,yıllık izin hafta tatili gibi alacakları da ödenmediyse işçi kıdem talebiyle birlikte bu taleplerini de aynı dava içerisinde isteyebilmektedir.
Siz değerli müvekkillerime iş davaları sürecinde herhangi bir hakkı kaybı yaşamamanız için profesyonel olarak avukatlık hizmeti vermekteyim.
İstanbul Avukat, İstanbul Hukuk Danışmanlık Hizmetleri, Boşanma Avukatı, Yabancı Dil Bilen Avukatlık Hizmeti